Evaluatie – Jacob van Eyck Festival 2025

’s-Hertogenbosch / Heusden – oktober 2025

Het Jacob van Eyck Festival 2025 vond plaats van 8 tot en met 12 oktober en stond volledig in het teken van 600 jaar Bossche beiaardcultuur en 100 jaar Sint-Jansbeiaard. De Bossche Beiaardstichting (BBS) kijkt terug op een inspirerende, drukbezochte editie waarin muziek, erfgoed, educatie en ontmoeting centraal stonden. Het festival bracht beiaardmuziek letterlijk en figuurlijk dichter bij het publiek — in de torens, op straat en in de klaslokalen.

Opening in de Sint-Janstoren

De feestelijke opening op woensdag 8 oktober vond plaats in de Bouwloods waar een luisterplaats was ingericht om de Sint-Janstoren te beluisteren. Ongeveer 60 genodigden waren aanwezig, waaronder de wethouders Marianne van der Sloot (’s-Hertogenbosch) en Jeroen van Den Bosch (Heusden). Tijdens de bijeenkomst werd het boek Met vuistengestomp en voetengetrapvan Joost van Balkom officieel gepresenteerd en overhandigd aan beide wethouders.

De openingsbijeenkomst werd voorafgegaan door het luiden van de zeven zwaarste klokken van de Sint-Jan, en afgesloten door een concert op de beiaard door Joost van Balkom en zijn leerling Rinka van der Schans met muziek van componisten uit het boek van Van Balkom. De beiaardiers waren op een groot videoscherm in de Bouwloods te zien en te beluisteren. De avond eindigde met een informeel samenzijn waarin bezoekers, musici en betrokken organisaties met elkaar in gesprek gingen over de toekomst van de beiaardcultuur.

Educatief programma “Hemelse Tonen”

Een belangrijk onderdeel van het festival vormden de educatieve activiteiten onder de titel Hemelse Tonen, waarmee de BBS jonge generaties wil laten kennismaken met het klokkenerfgoed. Op twee basisscholen in Boxtel werden lessen verzorgd door Joost en Rinka. Kinderen arrangeerden voor speeldoosjes, zongen het lied C’est la Vie waarbij zij zich begeleidden met Boomwackers en keken naar een educatieve film over het beiaardierschap. In totaal namen ongeveer 90 kinderen deel aan deze activiteiten. In het Gouverneurshuis in Heusden vond op 5 oktobereen extra editie plaats met 12 kinderen die zelf konden ervaren hoe muziek klinkt vanuit een toren.

De reacties van zowel kinderen als docenten waren enthousiast. Scholen gaven aan ook in de toekomst met de BBS te willen samenwerken. De educatieve aanpak, waarin luisteren, doen en ontdekken worden gecombineerd, bleek een succesformule.

Blokfluitconcerten en beiaardbespelingen

Tijdens het festival klonk de beiaard op diverse momenten en locaties in volle glorie. In totaal werden 16 solobespelingen uitgevoerd door vier beiaardiers uit Nederland, België en Zwitserland. Zij lieten horen hoe veelzijdig de beiaard kan klinken – van barokmuziek tot moderne improvisaties. De concerten trokken zowel vaste liefhebbers als toevallige voorbijgangers. Bij beiaarduitvoeringen namen luisteraars plaats op terrassen rond de torens of bleven staan om te luisteren naar de muziek die boven de stad uit klonk.

Jacob van Eyck was ook blokfluittist. Vandaar dat blokfluitiste Wendy Wouters twee soloconcerten gaf met muziek van Jacob van Eyck en tijdgenoten. 

Een bijzonder hoogtepunt was het concert op de rijdende beiaard, uitgevoerd door Jan Verheyen. Met een toegankelijk en herkenbaar programma wist hij het winkelend publiek in het centrum te verrassen. De combinatie van mobiele beiaard en lichte muziek bleek een effectief middel om een breed publiek te bereiken.

Inclusiviteit

De BBS koos dit jaar voor inclusiviteit: De naamgever van het festival, Jacob van Eyck, was blind. Vandaar dat de BBS voor nietsziende en slechtziende rondleidingen organiseerde in samenwerking met de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch en Visio. Alle vier de rondleidingen waren uitverkocht en er werd op een vervolg aangedrongen door de deelnemers. 

Lezingen en publiekspresentaties

Het festival bood ook ruimte voor verdieping en reflectie: Joost van Balkom gaf een lezing over de Bossche beiaardgeschiedenis, gebaseerd op zijn boek Met vuistengestomp en voetengetrap en John Vermulst verzorgde twee lezingen over de muzikale traditie en de technische aspecten van de beiaard. De bijeenkomsten trokken gemiddeld 30 toehoorders per sessie. De combinatie van historische achtergrond, persoonlijke verhalen en muzikale voorbeelden werd door het publiek gewaardeerd.

Hannelore van Balkom en Sam Vercammen maakten een podcast over het boek van Joost.  Dit was een goede vondst, omdat zo de slecht- en nietsziende bezoekers na afloop van de rondleiding nog een keer konden luisteren naar de verhalen van 125 jaar beiaard- en muziekcultuur in ‘s-Hertogenbosch 

Bezoekers gaven aan dat deze lezingen en de podcast bijdroegen aan een beter begrip van het culturele en maatschappelijke belang van de beiaard.

Publieke en mediarespons

De publieke belangstelling was goed te noemen. Zowel de concerten als de educatieve onderdelen trokken een divers publiek. Lokale en regionale media, waaronder Brabants Dagblad, Dtv Nieuws en Omroep Brabant, besteedden aandacht aan het festival, waarbij wel opgemerkt mag worden dat het Brabants Dagblad, Bossche editie, meer bezig was met het jubileum van de Oeteldonkseclub dan met ons. Gelukkig wist ons uitgebreid netwerk ons te vinden en werd online via sociale media en de website van de BBS verslag gedaan van de activiteiten, wat zorgde voor een groot digitaal bereik.

De sfeer werd algemeen omschreven als gemoedelijk en inspirerend. De samenwerking tussen de gemeenten ’s-Hertogenbosch en Heusden, de Bossche Beiaardstichting, Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch, Kerkbestuur Sint-Jan en de vele vrijwilligers verliep uitstekend.

Evaluatie en toekomst

De organisatie concludeert dat het festival zijn doelen ruimschoots heeft behaald:

• Publieksverbreding: meer en nieuw publiek bereikte de beiaardmuziek.

• Educatie: succesvolle kennismaking van kinderen met erfgoed en muziek.

• Internationale samenwerking: deelname van beiaardiers uit drie landen.

• Samenwerking lokaal-bestuurlijk: actieve betrokkenheid van beide gemeenten.

Op basis van deze ervaringen kijkt de Bossche Beiaardstichting met vertrouwen vooruit. In de komende jaren volgen twee belangrijke projecten: Van Woujaar 2027, met aandacht voor de beroemde klokkengieter Geert van Wou, en de herdenking van het Beleg van ’s-Hertogenbosch in 1629 tijdens het Jacob van Eyck Festival 2029.

Conclusie

Het Jacob van Eyck Festival 2025 bevestigde opnieuw de kracht van de beiaard als cultureel symbool van verbinding. De combinatie van muziek, erfgoed, educatie en samenwerking leverde een levendig festival op dat door bezoekers, deelnemers en bestuurders unaniem als waardevol werd ervaren. De Bossche Beiaardstichting bedankt alle partners, vrijwilligers, musici, scholen en bezoekers voor hun bijdrage aan dit geslaagde evenement.

Meer informatie:

www.jacobvaneyckfestival.nl, of mail: secretaris@beiaardonline.nl

info@bosschebeiaardstichting.nl